Theo số liệu thống kê 7 tháng đầu năm của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho thấy kim ngạch xuất khẩu tăng hơn 50% so với cùng kỳ và xếp thứ hai chỉ sau Trung Quốc về xuất khẩu hàng dệt may trên thế giới. Nhưng từ sau khi giãn cách xã hội do ảnh hưởng của dịch Covid 19 thì hiệp hội Dệt may Việt Nam nhận định ba tháng cuối năm sẽ cực kỳ khó khăn. Cụ thể ngành dệt may sẽ phải đối mặt với nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng và thiếu hụt lao động.
Ngành dệt may đối mặt về nhiều khó khăn của đại dịch
Khác với nửa đầu năm nay tăng trưởng dương. Dệt may đối mặt khó khăn từ tháng 7 khi diễn biến dịch phức tạp. Và giãn cách kéo dài tại các tỉnh, thành phía Nam, trong đó có TP HCM. Doanh nghiệp dệt may phải đóng cửa, ngừng sản xuất, sản xuất cầm chừng, không thực hiện được đơn hàng. Vì chuỗi cung ứng đứt gãy, họ liên tục phải giao hàng chậm, một số buộc phải giao hàng bằng máy bay bất chấp chi phí đắt đỏ, một vài doanh nghiệp còn bị huỷ đơn…
Nhiều doanh nghiệp tại các tỉnh phía Nam cố gắng bố trí sản xuất “3 tại chỗ”; “1 cung đường – 2 điểm đến”. Hoặc phương án sản xuất “4 xanh” nhưng cũng chỉ duy trì được khoảng 10-30% số lao động đi làm, chi phí phát sinh lớn. Tổn thất không những về kinh tế mà cả uy tín đối với khách hàng.
Tháng 8 và 9 ghi nhận xuất khẩu giảm sâu của ngành dệt may. Kim ngạch xuất khẩu chung toàn ngành trong tháng 8 giảm xấp xỉ 16% so với tháng 7. Và gần 2,7% so với tháng 8/2020. Sang tháng 9, tình hình chưa mấy cải thiện khi xuất khẩu chỉ đạt 3 tỷ USD, giảm trên 9% so với tháng 8. Và 10,5% so với cùng kỳ 2020. Luỹ kế 9 tháng, dệt may xuất khẩu khoảng 29 tỷ USD.
Vitas nhận định 3 tháng cuối năm cực kỳ khó khăn
Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) đưa ra dự báo 3 tháng cuối khó khăn trước thực tế diễn biến dịch còn tiềm ẩn nguy cơ phức tạp tại nhiều địa phương, nhất là tại các tỉnh phía Nam. Ngoài ra, nguy cơ cao nhất là khả năng đứt gãy chuỗi cung ứng do khách hàng chuyển đơn hàng đi nơi khác. Và thiếu hụt lao động về quê tránh dịch; không dễ quay trở lại ngay.
“Thâm hụt lao động từ nay đến cuối năm sẽ vào khoảng 35-37%. Mặc dù TP.HCM và các tỉnh, thành phố phía Nam đang dần mở cửa trở lại trong tháng 10. Vẫn rất khó để công nhân quay trở lại làm việc vì chỉ còn vài tháng sẽ đến Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán. Chưa kể đến việc nhiều địa phương đang áp dụng biện pháp giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 là rào cản trong việc tìm nguồn lao động thay thế”, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Vitas nhìn nhận.
Vitas ước tính có khoảng 1 triệu lao động (chiếm 1/3 lao động toàn ngành) bị ảnh hưởng do nghỉ việc; nghỉ luân phiên; không lương. Và tạm hoãn hợp đồng lao động, giảm thu nhập.
3 kịch bản cho ngành dệt may trong năm nay
Trước những khó khăn của Covid-19, Hiệp hội này đưa ra 3 kịch bản về đích cho dệt may trong năm nay. Kịch bản 1, Việt Nam khống chế được dịch bệnh và thực hiện “bình thường mới” từ đầu tháng 10. Xuất khẩu dự kiến đạt khoảng 37,5 – 38 tỷ USD.
Kịch bản 2, nếu tình hình dịch bệnh còn phức tạp. Một số địa phương, khu công nghiệp bị phong tỏa, cách ly trong tháng 11. Xuất khẩu cả năm dự kiến đạt khoảng 36 – 36,5 tỷ USD.
Kịch bản 3, kém tích cực nhất. Tình hình dịch bệnh còn phức tạp đến đầu tháng 12. Xuất khẩu của ngành dự kiến chỉ đạt 33,5 – 34 tỷ USD.
“Với kịch bản nào thì mục tiêu thực hiện 39 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu như năm 2019 cũng rất khó khăn”, ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch Vitas đánh giá.
Phương án “giải cứu” ngành dệt may vượt khó
Lúc này, sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và chính quyền địa phương trong thực hiện các phương án chống dịch; phương án sản xuất để thực hiện mục tiêu kép. Và chủ trương “sống chung an toàn với dịch để phục hồi kinh tế” được lãnh đạo Vitas nhấn mạnh là yếu tố quyết định, giúp doanh nghiệp trong ngành vượt khó.
Cùng đó, các doanh nghiệp cho biết sẽ tìm mọi cách không để cho chuỗi cung ứng ngành dệt may bị đứt gãy. Ví dụ, họ có thể bố trí sản xuất theo các phương án “3 tại chỗ” “1 cung đường – 2 điểm đến”, “4 xanh” ở những nơi có thể bố trí được; doanh nghiệp hỗ trợ nhau thực hiện đơn hàng dang dở… Các doanh nghiệp làm việc với khách hàng để tranh thủ sự chia sẻ trong lúc khó khăn. Chấp nhận giãn tiến độ giao hàng; không hủy đơn chuyển đi nơi khác.
Chủ các doanh nghiệp cũng cần quan tâm đến người lao động đang còn làm việc. Cũng như những người nghỉ không lương, ngừng chờ việc… Để họ sẵn sàng đi làm khi hết dịch.
Ngoài việc “tự cứu mình”, đại diện các doanh nghiệp dệt may kiến nghị tiếp tục ưu tiên tiêm vaccine cho người lao động trong nhà máy; các khu công nghiệp; đội ngũ lái xe vận tải; shipper; nhân viên làm công tác xuất nhập khẩu… Đồng thời, họ muốn Nhà nước hỗ trợ cắt giảm chi phí. Tháo gỡ khó khăn về dòng tiền để tránh rơi vào tình trạng đứt thanh khoản.
Nhận định về thị trường dệt may năm 2022
Nhận định về thị trường dệt may năm 2022. Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch Tập đoàn dệt may Việt Nam (Vinatex) cho rằng thị trường thế giới sẽ tiếp tục phục hồi nhu cầu bằng năm 2019 (trước dịch), đặc biệt ở các nước phát triển. Tuy nhiên, giá nguyên liệu đầu vào của ngành dệt may như bông, xơ, sợi, vải tiếp tục xu thế tăng; logistics vẫn tăng giá cao sẽ là thách thức với doanh nghiệp.
Tại Việt Nam, ông Trường cho rằng nửa đầu năm 2022, các doanh nghiệp ngành dệt may sẽ vẫn phải thực hiện các giải pháp phòng, chống dịch bệnh cho đến khi việc tiêm vaccine phủ được 75% dân số. Và đạt mức miễn dịch cộng đồng. Nửa cuối năm 2022, các doanh nghiệp sẽ thích nghi và yên tâm làm việc trong điều kiện “bình thường mới”.
“Nếu phục hồi khoảng 90% người lao động làm việc tại các đơn vị phía Nam. Thì năm 2022, Vinatex có khả năng đạt được doanh thu ngang với năm 2019”, ông Lê Tiến Trường nói.
